[BREINCOLUMN] Building with nature vraagt om slimmer inspelen op weerstand
[Anjo Travaille] - De natuur is grillig. ‘Building with Nature’, het gebruik maken van natuurlijke processen, spaart waarschijnlijk kosten en kan leiden tot betere oplossingen, maar het geeft ook onzekerheid over inzet en resultaat. In de hersenen van de betrokken waterbeheerder, grondeigenaar of gebiedsontwikkelaar reageert de amygdala heftig op deze onzekerheid. De initiatiefnemer ervaart dit vervolgens als weerstand. Oplossingen liggen in toepassing van kennis over slim omgaan met weerstand.
Building with Nature
‘Building with Nature’ wint langzaam terrein. Bekendste voorbeeld is de zandmotor in de Noordzee. Voor de kust van Den Haag worden grote hoeveelheden zand gestort. De stroming en het tij zorgen ervoor dat het zand op de juiste plaats op aan de kust komt en bijdraagt aan de kustverdediging. Op lokale schaal, in de Hierdense beek in het beheersgebied van Waterschap Vallei en Veluwe, worden houtpakketten aangebracht op de oevers van beken en worden zandsuppleties gebruikt. Dit draagt bij aan afwisselende milieus en meer biodiversiteit in beken. Althans, dat is het resultaat dat deskundigen verwachten. Zie ook het artikel van Ronald Löhr, een natuurlijk construct elders in deze editie.
Verlangen en weerstand zijn gescheiden systemen
Weerstand tegen de Building with Nature-aanpak kan ontstaan bij externe partijen in het gebied én bij interne stakeholders zoals opdrachtgever, bestuur of collega’s. In onze hersenen zijn verlangen en weerstand twee gescheiden systemen. Verlangen richt zich op het benutten van beloningen. Dit gaat o.a. via de nucleus accumbens en de stimulerende neurotransmitter dopamine. Weerstand is gericht op het voorkomen van gevaar en verlies. In de hersenen is hierbij o.a. de amygdala betrokken en is de remmende neurotransmitter serotonine actief. Aanwezige weerstand blijft dus bestaan bij een aantrekkelijk aanbod, al kan de weerstand wel wat op de achtergrond raken. Als je weerstand wilt verminderen, dan is het veelal effectiever om de oorzaak van de weerstand weg te nemen.
1. Weerstand door de beïnvloedingspoging
Weerstand kan worden veroorzaakt doordat iemand het gevoel heeft dat zijn leven serieus wordt beïnvloed door een ander. Weerstand als gevolg van de beïnvloedingspoging kan je onder meer reduceren door de weerstand te erkennen en door de betrokkenen deelgenoot te maken en daarmee een nieuwe relatie met hen aan te gaan. Weerstand reduceren kan ook door de impact van het voorstel te verkleinen. Bij het aanbrengen van houtpakketten in beken neemt de kans op tijdelijke overstromingen toe. In gesprek met grondeigenaren kan je als waterschap dit risico persoonlijk erkennen en vervolgens samen met de grondeigenaar nagaan welke oplossingen mogelijk zijn als deze situatie zich voor gaat doen. Daarmee maak je de grondeigenaar deelgenoot. Op kleine schaal starten kan ook helpen, daarmee maak je de impact en de weerstand kleiner.
2. Weerstand door de inhoud
Een tweede veel voorkomende oorzaak van weerstand ligt in de inhoud van de voorgestelde ingreep. Bij weerstand tegen de inhoud werkt het vooral goed om open te staan voor suggesties van anderen. Tevens helpt het als de boodschapper iemand is die door de doelgroep wordt gezien als deskundige of als autoriteit. Het geven van garanties is bij weerstand tegen het voorstel één van de meest succesvolle methodes. Garanties bij Building with Nature kan je geven door bijvoorbeeld te vermelden wat volgens experts de maximale verwachte impact is en te garanderen dat als de aanpak niet voldoende werkt, er alsnog een conventionele oplossing wordt uitgevoerd. Die garantie kan je afgeven als jij overtuigd bent van de aanpak en als je back-up hebt vanuit je organisatie.
Weerstand is nuttig!
Echt waar. Weerstand helpt ons de meeste van de circa 8.000 beïnvloedingen per dag te weerstaan. Bovendien zorgt (de kans op) weerstand waarschijnlijk voor betere planvorming. Het doel van de slimme inzet van kennis van gedrag en weerstand is dan ook niet om alle weerstand weg te nemen. Bestuurders en medewerkers van rijk, provincie, waterschappen en gemeenten zijn aangesteld om verantwoorde maatschappelijke keuzes te maken en uit te voeren. Daarvoor hoeft echt niet iedereen het eens te zijn. Het is wel van belang om weerstanden per stakeholdergroep tijdig te herkennen en te voorkomen dat onnodige weerstand optreedt waar niemand bij gebaat is.
NIEUW! ANGST!
Een nieuw wasmiddel wordt vaak aangeprezen met een kleurrijke sticker ’Nieuw!’ Dat is opvallend en verkoopt vaak beter. Bij Building with Nature is het niet verstandig om dit als een volledig nieuwe methode te presenteren. Als iets nieuws ons leven echt gaat beïnvloeden, dan is ‘nieuw’ in eerste instantie vaak bedreigend. Bijvoorbeeld als je te horen krijgt dat je ander werk krijgt. Dat is niet zo gek. In onze hersenen reageert de kern amygdala zowel op aspecten die voor ons persoonlijk ‘nieuw’ zijn als op ‘angst’. Dat voelt dus behoorlijk hetzelfde.
