Luister! - Akkoord vanuit de loopgraaf

Over één van de meest bijzondere akkoorden ever las ik opnieuw in het boek ‘De meeste mensen deugen’ van Rutger Bregman. Een heuse gentlemen’s agreement. Het was een niet door regeringsleiders gearrangeerd akkoord, maar tot stand gekomen vanaf de werkvloer. Hoewel de werkvloer misschien niet recht doet aan de situatie ter plekke.

We hebben het over kerstavond 1914, in Vlaanderen, maar ook elders in Europa. De Grote Oorlog, vol optimisme begonnen was al snel verzand in de loopgraven, met tienduizenden doden aan weerszijden van de frontlijn. Het landschap lag er verschroeid bij.

In de loopgraven is het één al angst wat regeert. Gericht geschoten op de vijand wordt er niet, bijna 90% van de soldaten wil niet doden en schiet bewust over de hoofden van de vijandelijke troepen. Wel worden bommen en mortieren gegooid met dood en verderf tot gevolg. Gewonde en gedode soldaten worden afgevoerd.

Aan Duitse zijde is er iets gaande, hoewel de Engelse generaals niet weten wat. Extra waakzaamheid wordt geboden. En dan, aan het begin van weer een lange avond gaan er lichtjes aan. Lantaarns, fakkels en kerstbomen aan de ene zijde. Gezang begint, The first noel. O Tannenbaum klinkt als reactie, en in het Latijn, gezamenlijk O come all ye faithful.

De volgende dag is het nog niet over. De moedigste soldaten klimmen uit de loopgraven en bestendigen het onuitgesproken akkoord om niet te doden. Er vindt een uitwisseling plaats. Cadeautjes over en weer, etentjes met elkaar, er worden zelfs voetbalwedstrijden en gezamenlijke herdenkingsdiensten georganiseerd.

Na kerst en met orders van hogerhand, ver van het strijdtoneel, vanuit de ministeries waar mensen geen mensen meer zijn, maar onbekende objecten, waar door propaganda een enorme afkeer van bestond, gaat de strijd verder. Daar vanuit de hoofdsteden wordt een eind gemaakt aan een uniek akkoord.

Luister de playlist hier: