[LEES] Het boek van de kinderen, A.S. Byatt
“Visions and shadows of people and ideas can be arranged and rearranged”
Toen onze redactie het thema voor het zomernummer bedacht, was het tippen van dit boek onontkoombaar en een bijna persoonlijk cadeau! Building with nature, building with people, is precies waar het Boek van de Kinderen (dat absoluut geen kinderboek is) over gaat. Gaat ’t ook over ons werk? Ja zeker, maar dan moet je wel van verhalen houden. Daar houd ik van en velen met mij. Verhalen en sprookjes maken de lagen onder het zichtbare tastbaar en vindbaar. Kennis van de vertellingen over hoe mensen stad, land en leven vormgeven help om ruimtelijke plannen langdurige houdbaarheid te geven. Zo…dit was mijn geloofsbelijdenis, nu het boek! (lees verder)
Het verhaal speelt van 1895 tot net na WO1 in het zuiden Engeland (en Frankrijk en Duitsland) en volgt vier tamelijk welgestelde gezinnen, waarvan de ouders verlichte ideeën hebben over opvoeding, kunst, natuur, seksualiteit, onderwijs, politiek en relaties. Het leven is een kunstwerk waar overtuigend aan geknutseld wordt, van de gebouwen, de inrichting van de huizen en de verkleedpartijen tot de feesten, het werk en de maaltijden. Alles hangt met alles samen en alles wordt ingekleurd door de vormen en materialen van Art Nouveau en Jugendstil. De periode rond 1900 doet denken aan de jaren zestig van de 20e eeuw. Er hangt verwachting in de lucht, een zucht naar verandering en nieuwe idealen: in vrije liefde, vrouwenrechten en de verheffing van de arbeiders. De ouders zijn er zo druk mee bezig dat zij hun kinderen vergeten onder het mom van vrijheid.
Het leven op het Engelse platteland in die grote huizen met hun groene ommuurde bloementuinen wordt sprookjesachtig geschetst, de harde werkelijkheid komt daarna meedogenloos binnen. Maar voordat het zover is gaan de vier gezinnen met alle kinderen naar de Wereldtentoonstelling in Parijs (1900). Het is een hoogtepunt in het boek, het geloof in de vooruitgang overdondert. In een brief aan zijn moeder schrijft Tom, één van de kinderen: Ik ben op de Eiffeltoren en in het Reuzenrad geweest en heb me in de nieuwe ondergrondse spoorlijn, de Metro, gewaagd, die ingangen heeft als de ingangen van sprookjesland. Alles wordt aangedreven door elektriciteit - alles snort en zoemt - en overal twinkelen en glinsteren wouden van lichtjes. Hij maakt kennis met de roltrappen in Parijs, de eerste dieselmotor, dynamo's, knoflook gecombineerd met kaas, schilderkunst van Klimt, emaille van Lalique, de keramisten van Gien met hun nieuwe metaalglazuren. Rodin is er en Oscar Wilde. Maar dan komt de rauwe geweld van de loopgraven van Somme, de kanonnen van de Duitse keizer, de joden uit Oost Europa, de gevluchte anarchisten uit Rusland, de homohaat. Europa op drift en definitief veranderd! Het komt allemaal langs in dit duizelingwekkende boek. Lezen, dat meeslepende boek! Het geeft een indrukwekkend tijdsbeeld op de grens van de Victoriaanse tijdperk en de nieuwe eeuw, met onmiskenbaar WO2 in aantocht. Building with people, building with nature: een wereld die gevormd is door mensen met een diep geloof in vernieuwing en hun verbondenheid met de hen omringende natuur!
De schrijfster, A.S. Byatt (1936) werd in 2009 voor dit boek genomineerd voor de Bookerprijs, die ze al eerder (1990) won voor het boek Possession. The Children’s Book is nogal lang (750 pagina’s), het had zeker korter gekund, maar het greep mij stevig vast en ik had het in een vakantieweek uit.
