Off the grid en onder de radar
Voorzien in eigen levensonderhoud, zonder verbonden te hoeven zijn met ‘het systeem’. Na decennia van steeds grotere afhankelijkheid van steeds grotere bedrijven en de overheid is ook in Nederland ‘off the grid’ een begrip geworden, met energiecoöperaties, tiny houses en lokale munteenheden. Het blijkt ook een succesvolle strategie in politiek hopeloos ingewikkelde gebieden als Israël en Palestina. De inwoners van de Kidron Nar Vallei bij Jeruzalem nemen de kwaliteit van hun leven in eigen hand. Off the grid en onder de radar.
Een rioolrivier langs religieuze heiligdommen
In de Kidron/Nar vallei, die West en Oost Jeruzalem verbindt met de woestijn en de Dode Zee, stroomt een rioolrivier omdat landelijke Israëlische en Palestijnse politici bezig zijn met politiek en daarom niemand het mandaat heeft om het rioolwater van met name Oost Jeruzalem te zuiveren. Het resultaat is een rioolrivier die langs Islamitische, Christelijke en Joodse heiligdommen stroomt, landbouw onmogelijk maakt en het leven van de valleibewoners doet verslechteren. Des te indrukwekkender is het initiatief van een Israëlische professor in het milieurecht, Richard Laster, die samenwerking heeft gezocht en gevonden met diverse Israëlische en Palestijnse partijen om acuut iets aan de groter wordende milieuramp te doen. Er is een masterplan opgesteld met een veelvoud aan projecten om de kwaliteit van leven van alle inwoners te verbeteren. Er wordt gestreefd naar ‘ecologische vrede’ en de bewoners van de vallei, ook weer van diverse religies, zoeken verbinding om geschiedenis, heden en toekomst met elkaar te verknopen. De landelijke politiek is daarbij een obstakel, ook voor Nederlandse inmenging.
Off the grid als visie
De Palestijnse burgemeester, Suleiman al Assa van de stad Ubeidiyeh, heeft het voortouw genomen voor de lokale verbetering door lokale acties op gang te brengen; er zijn kleinschalige waterzuiveringen gepland en er wordt op scholen les gegeven over milieu in combinatie met geschiedenis en oude lokale tradities. De visie van de burgemeester is om zijn stad een oase te maken door zo goed mogelijk ‘off the grid’ te gaan. Daarbij wil hij zelf zorgen voor de afvalwaterzuivering, energieopwekking, werkgelegenheid en verbetering van de leefomgeving voor zijn burgers.
Voor deelnemers betekent de deelname soms letterlijk dat zij hun leven op de lijn zetten. En waarom? Omdat het oplossen van problemen niet altijd het doel is. Toch gaan zij door en wordt de beweging tegen de stroom in steeds sterker. Omdat zij strijden voor het oplossen van problemen zodat lokale traditionele landbouw weer plaats kan vinden, dat de hygiëne toeneemt en de heilige plaatsen (voor de drie religies) weer toegankelijk worden. De oplossingen in de vallei zijn vaak per dorp/stad/stam of school te vinden. Zo sluit dit aan bij de traditionele machtsverhoudingen en worden stuurbare eenheden bereikt.
Ingenieurs Zonder Grenzen
Diverse Nederlandse partijen helpen daarbij onder aanvoering van Ingenieurs Zonder Grenzen. Er zijn workshops georganiseerd waarbij alle partijen konden deelnemen vanwege de Nederlandse vlag op de uitnodiging. Daaruit zijn diverse projecten gekomen en vooral is het vertrouwen op het individuele maar ook institutionele niveau van bijvoorbeeld scholen, gegroeid. Recent is een groot onderzoeksproject van UNESCO-IHE en lokale universiteiten gestart voor de realisatie van drie kleinschalige waterzuiveringen waarbij gemeentes en scholen het eigen afvalwater kunnen zuiveren en het gezuiverde water kunnen gebruiken voor de bevloeiing van de tuinen en parken. Omdat het een zeer woestijnachtig gebied is, wordt hier waarde gecreëerd uit afval. Ook worden de kinderen, onder begeleiding van experts uit Nederland en lokale universiteiten, meegenomen in het monitoren en bijhouden van de locaties.
De volgende stap is om, wederom met Nederlandse en lokale expertise, het aantal waterzuiveringen uit te breiden en daarbij het beleid voor de stad Ubeidiyeh en de omliggende steden, waaronder Bethlehem, te versterken zodat het succes gekanaliseerd wordt. Het idee van water in de woestijn is geweldig, maar noopt ook tot beperking in de bouw en het toerisme om de heilige plaatsen en de natuur te behouden. Als er meerdere kleinschalige waterzuiveringen komen is monitoring van de kwaliteit van het water noodzakelijk, maar ook beleid op beprijzing, toerisme en uitbreiding van de steden.
Ook in Nederland
In Nederland groeit het aantal organisaties en projecten waarin burgers, bedrijven veelal in samenwerking met instituten en overheden ook initiatieven nemen voor voorzieningen en samenwerking binnen de eigen regio. Er zijn in Nederland al meer dan 200 coöperaties opgericht ten aanzien van energieopwekking, voedsel en zorg. Een mooi voorbeeld hiervan is de ‘Gebiedscoöperatie Gelderland’. Het doel van deze coöperatie is binnen de regio een duurzame circulaire economie te creëren, waarbij geld- en waardestromen niet langer uit het gebied vloeien, maar binnen de regiogrenzen blijven. Deze coöperatie stimuleert en begeleidt burgers om zich organiseren op allerlei terreinen, bijvoorbeeld voor het realiseren van een collectief zonnedak, samen onderhouden van het buurtgroen of organiseren van het hergebruik van afval en reststromen. Burgers kunnen via een coöperatie investeren in windmolens of zonnepanelen. Ze worden dan mede-eigenaar en delen in de winst. Inmiddels zie je in Rivierenland dorpscoöperaties, windcoöperaties en energiecoöperaties ontstaan.
Leiderschap
Eén van de lessen van de Kidron Nar vallei en ontwikkelingen in Nederland is dat ‘off the grid’ betekent dat er leiderschap nodig is. Leiderschap heel lokaal in een wijk en/of per stad/regio of land. Leiderschap dat mensen kan bundelen in eigenbelang, een gezamenlijke ambitie en de nadelen en risico’s kunnen wegen tegen de voordelen. Want nadelen zijn er altijd, voor enkelen of velen. En nu de solidariteit tussen mensen en volkeren afbrokkelt is het geen luxe om toch georganiseerd te blijven in het positieve.
Kijken we naar het Midden Oosten dan is het een bron van zorg. Maar dus niet overal. Er is tenminste 1 stadje dat de draai aan het maken is naar zelfbehoud, versterking en verbetering. En daarin gaan steeds meer mensen mee. Hoe dat afloopt weet niemand, maar de energie is goed en de projecten staan op stapel. Ieder stapje is er 1 en ook jouw bijdrage is welkom!
Meer weten?
of Joktan Cohen co-en[a]freeler.nl
Jan Baltissen, jan.baltissen[a]wateradvies.net
