Luister! - De kunst van het luisteren

Kunst die ophef veroorzaakt leert ons veel over de wereld. De ophef zegt meer over de wereld waarin die ontstaat dan over de kunst zelf. Het was 1983 toen ik me realiseerde wat muziek als kunstvorm kan betekenen. Voor die tijd was muziek ook al belangrijk voor mij. Madness, UB 40, Elvis’ Sun Sessions, the Beatles, uiteraard. In 1983 echter, net zoals Le Corbusier, Calatrava of Van Eesteren onbekenden voor me waren, moesten Sonic Youth, Orchestra Baobab, Ornette Coleman en Hank Williams nog ontdekt worden door mij toen Tom Waits kwam met zijn Swordfishtrombones. Hij brak met z’n prachtige mainstream georiënteerde nachtclub jazz pop en experimenteerde met nieuwe muzikale horizonten. De teksten bleven poëtisch maar de muziek werd ogenschijnlijk schots en scheef. Die koers heeft Waits de rest van z’n carrière verder verkend en daarmee talloze fans van z’n vroegere werk van zich vervreemd.

Toen ik de recensies las van deze lp en kennis nam van de controverse die de plaat klaarblijkelijk opriep ben ik meteen naar de platenwinkel gegaan om deze muziek te beluisteren. En om er mee naar huis te gaan - ik was verkocht.

Dat was het moment dat ik me realiseerde dat popmuziek kunst is. Van klassiek werd dat als vanzelfsprekend beschouwd, maar pop wist niet die status te bereiken. Maar de controverse, de discussie en de emoties die kunst vaak weet op te roepen, kwamen ook bij Swordfishtrombones. Later leerde ik dat muzikale kunstenaars vaker hun fans verliezen als ze van stijl veranderen - ook veel muziekfans zijn veelal conservatief in hun opvattingen en houden graag de muziek zoals die altijd was. Zoals andere kunstenaars vaak worden weggehoond wanneer ze met nieuwe ontwerpen komen. Gelukkig vernieuwen kunstenaars graag, met nieuwe uitingen en zonder schroom voor de controverse.

Waren het Le Corbusier, Hausmann, Van Eesteren, Calatrava, Koolhaas, stedenbouwkundigen en architecten die de vooruitgang niet uit de weg gingen, in de popmuziek ging voor mij daarin het meest vergaand Captain Beefheart. Hij was beeldend kunstenaar, schilder, muzikant. Met Trout Mask Replica blijkt hij, zo ontdek ik later, de muziekwereld in tweeën hebben gedeeld. Tussen 'hen' die het afschuwelijk vinden wat hij maakt en 'wij' die er mee weg lopen. Veel verder dan Tom Waits ooit zal doen heeft Captain Beefheart z’n muziek tot kunst verheven.

Muziekanten maken kunst, maar zingen er ook over, zoals te horen is in deze playlist. Over schilders en hun schilderijen en graffiti, over schrijvers, over onderwerpen die mooie muziek hebben opgeleverd. Maar een lied schrijven over schilderijen die rennen? Dat kan alleen Captain Beefheart: Run paint run run.

Luister naar de playlist via

Spotify

YouTube

1. Graffiti - SX

2. The Painter - I'm from Barcelona

3. Art Groupie - Grace Jones

4. Applause - Lady GaGa

5. Art for Art's sake - 10 CC

6. Art - The Meters

7. Modern Art - Art Brut

8. Art Lover - The Kinks

9. Arthouse director - Broken Social Science